Edhe nxėnėsit shqiptarė meritojnė shkollim efikas

 

 

SHKUP:30 PRILL

Strategjitė didaktike qė duhet tė gjejnė zbatim edhe nė shkollat shqipe kanė pėr qėllim pėrforcimin e korelacionit pedagogjiko - psikologjik, ndėrmjet pėrmbajtjes mėsimore, procesit tė mėsimdhėnies dhe aktivitetit tė nxėnėsit, si dhe ndryshimin e qėndrimit tė arsimtarėve mbi didaktikėn e kohės, artin e mėsimdhėnies dhe mėsimnxėnies…

 

KOMENT DHE ANALIZĖ NGA:QAMIL XHELADINI

 

 

Shkolla me mėsim nė gjuhėn shqipe, ashtu si edhe shkollat tjera nė Maqedoni, ka pėr qėllim tė edukojė dhe arsimojė tė gjithė nxėnėsit, pėrfshirė kėtu edhe ata qė kanė vėshtirėsi nė pėrvetėsimin e njohurive tė reja dhe zgjidhjen e pavarur tė njė problemi. Qėllimi i mėsimit ėshtė qė tė gjithė nxėnėsit tė aftėsohen pėr pėrballimin efikas tė sfidave tė jetės. Prandaj edhe arsimtarėt shqiptarė duhet tė jenė tė gatshėm dhe tė aftė tė komunikojnė ide komplekse bashkėkohore, tė ambientohen shpejt nė arritjet e didaktikės, teknologjisė sė mėsimdhėnies… dhe bashkėrisht tė zgjidhin problemet me tė cilat nxėnėsit do tė ndeshen nė jetėn e tyre. Ēdo veprim i kundėrt  nxit konflikt jetėsor dhe problem qė s’ka zgjidhje.

 

 

Ndryshimet shoqėrore, ekonomike dhe politike kėrkojnė ndryshime edhe nė sistemin e arsimit, me qėllim tė rritjes sė cilėsisė sė procesit edukativo-arsimor. Ndryshimet kanė tė bėjnė me pėrcaktimin e aktiviteteve programore dhe strategjive sipas nevojave dhe interesit tė nxėnėsve dhe jo dėshirės dhe nevojės sė arsimtarit. Ai duhet tė pėrdorė metoda, tė cilat nė praktikė njihen si “metoda aktive”, qė nxisin forcėn kreative tė nxėnėsve; tė vendosė partneritet tė barabartė gjatė komunikimit me nxėnėsit; tė stimulojė aktivitetin e nxėnėsve tė guximshėm dhe atyre qė nuk e kanė kėtė cilėsi; tė motivojė interesin e brendshėm tė nxėnėsve; tė vlerėsojė dhe tė mundėsojė vetėvlerėsim tė punės sė nxėnėsve; tė diagnostikojė problemin e pastaj t’i planifikojė strategjitė etj.

 

 

ARSIMI SHQIP VUAN NGA TĖ META SERIOZE                   

 

 

Kėrkesat pėr ndryshime nė arsimin shqip kanė krijuar njė hendek midis shoqėrisė shqiptare dhe rezultateve tė arritura nė praktikė. Tė gjithė jemi tė vetėdijshėm se arsimi shqip vuan nga tė meta serioze, si: pėrdorimi i modeleve tė punės qė s’kanė fare tė bėjnė me mėsimin efikas (fjala ėshtė pėr modele ku dėgjohet vetėm mėsuesi, ku ka mbivlerėsim tė teksteve mėsimore, pa diferencim tė aktiviteteve sipas aftėsive individuale, punė tė ulur nė bankė, njė detyrė pėr tė gjithė, si pėr nga tipi ashtu edhe pėr nga niveli i peshės…). Thėnė shkurt: shumė pak pėrdoren modelet qė  ushtrohen nė seminare, qė organizohen disa vite me radhė nga ana e “Byrosė pėr zhvillimin e arsimit nė Maqedoni”. Kėtė situatė qė dominon nė disa shkolla shqipe,  mund ta quajmė monotone, tė lodhshme pėr arsimtarin dhe pėr nxėnėsin.

 

 

Nė tėrėsinė e problemeve qė qėndrojnė si pengesė pėr ndryshimin e sistemit tonė tė arsimit paraqitet edhe vlerėsimi dhe monitorimi i rezultateve tė arritura. Kėshtu, nė tė shumtėn e rasteve, vlerėsimi bie ndesh me tė arriturat institucionale, sepse  ai kryhet nga drejtorė, pedagogė dhe psikologė tė cilėt nuk janė tė tė njėjtės fushė me subjektin qė vlerėsohet dhe praktikon ndryshimet. Ky veprim mbėshtetet edhe nė disa arsye tė tjera. Bie fjala, shumė drejtorė dhe pedagogė nuk i kanė ndjekur seminaret qė janė organizuar pėr mėsuesit e klasave tė ulėta dhe atyre tė mėsimit lėndor. Disa prej tyre nuk kanė aftėsi tė mjaftueshme profesionale pėr tė ndihmuar arsimtarėt nė realizimin e ndryshimeve nė procesin e mėsimdhėnies dhe mėsimnxėnies, ose nuk dėshirojnė tė prishen me kolektivin e arsimtarėve… Mbase u del mė mirė tė bėjnė drejtorllėk tė rehatshėm, se sa ta prishin rehatinė pėr hir tė reformave…

 

 

MOSTRAJTIMI I NJĖLLOJTĖ I SHKOLLAVE SHQIPE...

 

 

Kur janė nė pyetje ndryshimet nė sistemin e arsimit, problem mė vete janė edhe normat e vendosura nga ana e ministrisė sė arsimit, tė cilat nuk i trajtojnė njėsoj shkollat shqipe me ato joshqiptare. Kėshtu, me kute tė ndryshme caktohet numri i nevojshėm i arsimtarėve karshi numrit tė nxėnėsve; numri i nxėnės nėpėr pralele (ligji pėr arsimin fillor  i vitit 1995, neni 34 thotė: numri i nxėnėsve nė njė paralele sipas rregullės duhet tė jetė prej 20 deri mė 30 dhe assesi mė i madh se 34, por, nė shkollėn me mėsim nė gjuhėn shqipe, mbi 50% e paraleleve kanė mbi 34 nxėnės…);  programet mėsimore pėr tė gjitha mjediset (tė zhvilluara dhe tė pazhvilluara); pajisjet shkollore (nė shumė shkolla, veēėnarisht nė shkollat e mjediseve tė pazhvilluara, mungojnė edhe mjetet elementare pėr mėsim, nė radhė tė parė ato demonstruese…); objektet shkollore dhe buxheti i kėrkuar.

 

 

Tradicionalisht, ndryshimet nė sistemin e arsimit shqip i vėshtirėson edhe grupi i arsimtarėve tė cilėt nuk dėshirojnė tė ndryshohen, reformohen. Tė tillėve u mungon iniciativa dhe guximi, ndaj janė tė kėnaqur me atė qė e punojnė dhe e arrijnė me nxėnėsit e tyre. Kėta arsimtarė zakonisht kanė njohuri tė kufizuara didaktiko - metodike, janė konformistė dhe me aftėsi profesionale nė mungesė... Ata thonė: “ēfarė tė keqe ka nė punėn tonė? Edhe ky ėshtė model didaktik…”, po tė tillėt nuk i analizojnė teoritė didaktike dhe nuk lodhen pėr artin e didaktikės. Ata harrojnė se nuk ekziston model me efikasitet tė njėjtė pėr ēdo lėndė, tėrėsi dhe pėrmbajtje mėsimore, harrojnė se “nuk ekziston mėnyra e vetme pėr tė mėsuar dikė ose diēka”. Shumė shpesh ndodh qė kėta arsimtarė tė mbėshteten plotėsisht nė intuitėn e tyre e t’i caktojnė objektivat e mėsimdhėnies dhe strategjitė didaktike sipas dėshirės sė tyre dhe jo tė nxėnėsve. Njė gjė e tillė nuk lejohet nė veprimtaritė tjera jetėsore. Pėr shembull: ēfarė do tė ndodhte me pacientin e sėmurė prej barkut, nėse mjeku ia shėron kokėn?

 

 

ARSIMTARĖT SI PENGESĖ PĖR NDRYSHIMET NĖ SISTEMIN E ARSIMIT

 

 

Ndryshimet nė sistemin e arsimit shqip pengohen edhe nga njė grup i vogėl i arsimtarėve tė cilėt nuk dėshirojnė tė marrin pėrgjegjėsi pėr ndryshime nga frika e dėshtimit gjatė punės me nxėnėsit e tyre. Kjo ndodh nga shkaku se kėta arsimtarė kurnjėherė nuk janė tė sigurtė pėr objektivin qė duhet tė arrihet brenda orės, ose ditės sė punės. Tė tillėt edhe nėse marrin pėrgjegjėsi, kur dėshtojnė fajtorin e kėrkojnė te drejtori, familja, kushtet e shkollės ose te institucionet pėrgjegjėse pėr arsim. Realiteti ndėrkaq ėshtė diku tjetėr: papėrgjegjėsia nuk ka qėllim, por ėshtė rrugė e dėshtuar. P.sh.: Borėbardha e kishte humbur rrugėn nė pyll dhe pėr kėtė qėllim iu drejtua macės: “A ma tregon rrugėn?” Macja e pyet: “Cilėn rrugė?” Borėbardha i pėrgjigjet: “S’ka rėndėsi cilėn, vetėm dua tė dal nga pylli!”

 

 

Praktika e mėsimdhėnies tregon se arsimtari duhet tė mbajė pėrgjegjėsinė pėr suksesin dhe dėshtimin e nxėnėsve, sepse tėrė punėn mėsimore e planifikon vetė, pa bashkėpunuar me tė tjerėt.            

 

 

MUNGESA E TOLERANCĖS DHE KULTURĖS SHKOLLORE                                        

Indikator tjetėr qė flet pėr dėshtimin e ndryshimeve nė shumė shkolla tona ėshtė edhe mungesa e tolerancės dhe kulturės shkollore pėr mėnyrėn e organizimit tė punės sė pėrbashkėt, qė arsimtari me pėrvojė tė mirė didaktiko-metodike t’i ndihmojė arsimtarit pa pėrvojė, ose qė ka vėshtirėsi nė kėtė drejtim. Toleranca dhe bashkėpunimi janė instrument pėr zgjidhjen e problemit mė tė vėshtirė dhe assesi instrument i mosdijes dhe i turpit profesional. Kjo ėshtė forcė e pakontestuar e didaktikės bashkėkohore pėr tė ngritur procesin e mėsimdhėnies dhe mėsimnxėnies nė nivel mė tė lartė dhe pėr tė ēuar pėrpara interesin krijues tė nxėnėsve.

 

 

Motivimi i arsimtarit, jo vetėm nė shkollat me mėsim nė gjuhėn shqipe, paraqet rrezik serioz pėr ndryshimin e procesit tė mėsimdhėnies dhe mėsimnxėnies nė tė mirė tė kėrkesave kohore dhe familjes bashkėkohore, sepse, aktualisht, nė shkollė mungon titulli qė do ta dallonte mėsuesin e mirė nga jopunėtori, mungon programi me pagė shtesė pėr arsimtarėt e mirė, paga mujore ėshtė shumė e ulėt... Baza tejet e ulėt materiale edhe mėsuesin mė tė mirė e detyron tė merret me muratori, molerim, ndėrtimtari, punė krahu…, sepse pėrndryshe e humb besimin si prind... Kjo situatė flet pėr njė mjerim profesional qė pėr fat tė mirė nuk ndodh me profesionet tjera…

 

 

Shoqėria jonė ka harruar se arsimtari momentalisht ndoshta i takon klasės mė tė varfėr, kurse nė anėn tjetėr nuk ka harruar qė prej tij tė kėrkojė tė kultivojė individė tė shėndoshė, qė nė tė ardhmen tė kemi familje tė shėndoshė, shoqėri tė shėndoshė dhe shtet tė shėndoshė.

 

 

Edhe pėrkundėr dobėsive profesionale (papėrgjegjėsisė nė punė, motivimit tė dobėt, kujdesit dhe pėrbuzjes shoqėrore ndaj profesionit tė arsimtarit…), duhet pranuar se nė shkollat me mėsim nė gjuhėn shqipe ekziston njė numėr i madh i arsimtarėve tė cilėt janė tė gatshėm pėr ndryshime dhe kanė rezultate tė lakmueshme. Tė tillėt janė tė pėrshtatshėm pėr mėsimdhėnie dhe parashikojnė objektiva konkrete, pėrdorin modele qė arsimtarin dhe nxėnėsin e venė nė pozitė aktive, u tregojnė nxėnėsve si tė mėsojnė dhe si t’i zgjidhin problemet nė mėnyrė tė pavarur, prekin interesin e ēdo nxėnėsi nė paralele, integrojnė pėrmbajtjet e lėndėve tė ndryshme mėsimore, nė mėnyrė adekuate nxisin interakcionin... Tė gjithė kėta arsimtarė meritojnė titullin aktiv dhe, padyshim, janė edhe ndėrtuesit e shkollės efikase shqipe, tė cilėn e meritojnė nxėnėsit shqiptarė.       

(Autori ėshtė kėshilltar i pavarur pedagogjik)

Copyright © 2002 intron-presse /HB/